De zomer komt ten einde, de nachten worden weer koeler en langer. Tegelijkertijd kun je in september nog heel goed oogsten en genieten van al het werk dat je je in de zomer in je moestuin hebt verzet. Van houtafval, verwelkte planten en maaisel kun je mulch en compost maken, en zo je tuin het komende voorjaar van een waardevolle voedingsstoffen voorzien en de grond tegen weersinvloeden beschermen. In september valt er in de tuin ook nog genoeg te doen.
Zo lang de temperatuur 's nachts niet onder de -5° komt, groeit het gras. Naast het regelmatig maaien van het gazon – met een handkooi-, elektro-, of benzinemaaier, of met een gazontractor – kun je het gras voordat de winter begint nog een keer verticuteren. Tegelijkertijd is de herfst het ideale seizoen om kale plekken nogmaals in te zaaien. De zaden hebben echter wel meer tijd nodig om te kiemen, maar je gazon is het komende jaar wel dichter en sterker.
Zodra de bladeren van de bomen vallen, begint de tijd van eindeloos harken, zodat je gazon voldoende licht en zuurstof krijgt en niet rot. Maak het je gemakkelijk en schaf een bladblazer aan.
Eind september is het moment om het gazon voor de laatste keer voor de winter te
bemesten. Hiervoor kun je het beste een stikstofarme meststof gebruiken, die alleen de groei van de wortels stimuleert en niet die van de sprieten.
Het radicaal snoeien van planten en struiken is ook in september niet toegestaan vanwege het broedseizoen van vogels. In vorm snoeien mag daarentegen wel. De takken van de frambozenstruik waaraan vruchten hebben gezeten, kun je tot de bodem terugsnoeien.
Ook bij klimrozen en lavendel kun je nieuwe scheuten en oude takken snoeien om verhouting te voorkomen. De jonge stammen van alle bomen met een dunne stam moeten worden vastgemaakt, zodat ze bij de eerste herfststormen overeind blijven.
September is ook de ideale maand om rozen te planten. De edele planten hebben graag humusrijke, zandige kleigrond. Deze grond moet voor het planten van rozenstruiken eerst worden losgemaakt, zodat de wortels voldoende zuurstof krijgen. Zorg dat het entpunt bij het planten ongeveer 5 cm boven het oppervlak uitsteekt. Bestaande rozen bemest je in september een laatste keer met kalium en magnesium. Hierdoor zijn ze beter beschermd tegen vorst. Fruitbomen die rijp fruit dragen, hebben veel water nodig. Als er niet voldoende regen valt, dan schaadt het niet om alle jonge bomen met een gering wortelstelsel veel water te geven.
Wil je de komende jaren opnieuw genieten van een kleurrijke bloemenpracht? Verzamel dan de zaden van eenjarige planten als de begonia, petunia of zonnebloemen. Bewaar ze op een koele, donkere en droge plek, dan kun je ze aan het einde van de vorstperiode in de bloembedden zaaien.
De bollen van herfstbloeiers kun je in september in de aarde zetten. Hetzelfde geldt voor lentebloeiers als krokussen, narcissen en tulpen.
Bloeiende planten als bijvoorbeeld de dahlia kun je uitdunnen en verwelkte delen kun je verwijderen. Zo zorg je voor een prachte nabloei. Vaste planten als lupine en ridderspoor kun je heel eenvoudig vermeerderen door ze te delen. Tweejarige zomerbloemen als het vergeet-me-nietje of vingerhoed kunnen tot ongeveer begin september in potten worden uitgezaaid en tot midden oktober in de tuin worden geplant. Koukiemers als monnikskap of vrouwenmantel kun je daarentegen direct voor de eerste vorst in de bedden zaaien.
De oogstperiode van de meeste planten in de groentetuin is bijna voorbij. Courgette groeit nog tot de eerste vorst, aardappels zijn oogstrijp en kunnen in de kelder worden bewaard zodra het blad geel wordt.
De laatste tomaten rijpen aan de plant verder, beschermd door een laagje folie. Na de eerste vorst kun je de tomatenplant in zijn geheel uit de grond trekken. Na de oogst heeft de bodem nog één keer belangrijke voedingsstoffen nodig. Stro, verwelkte plantendelen of het planten van klaver of een andere grondbemester beschermen niet alleen tegen onkruid of bodemerosie, maar maken ook de grond los en trekken wormen en andere nuttige insecten aan.
In tegenstelling tot courgettes zijn pompoenen bestand tegen de eerste vorst. Zolang het droog blijft, kun je ze in de bedden laten narijpen. Zo wordt het vruchtvlees heerlijk zoet.
Naast de groente is ook het meeste fruit in september oogstrijp. Rijp fruit kun je bijzonder goed bewaren, omgekeerd trekt overrijp en rot fruit tallozen plagen aan. Peren kun je daarentegen plukken als ze hard en groen zijn. Ze rijpen later op kamertemperatuur na.
September is een belangrijke maand als het om tuinieren gaat. Aan de ene kant bereid je de planten op de winter voor en aan de andere kant pluk je de vruchten van alle het werk dat je in de zomer hebt verzet: Vele groente- en fruitsoorten zijn nu rijp en zorgen voor genoeg voorraad in de winter.
