De anti-aanbakpan is erg gemakkelijk in gebruik: olie erin en bakken maar! Maar lang niet iedereen is bekend met de nadelen van de anti-aanbakpan.
Zolang een pan niet aankoekt zijn we tevreden, maar... Waar koken we nu eigenlijk mee? Dit is wellicht een technisch verhaal, dus even voor de duidelijkheid:
- PTFE: anti-aanbaklaag
- PFOA: grondstof van PTFE (anti-aanbaklaag), giftig bij oververhitting
- Teflon: Merknaam voor PTFE
Veel pannen bevatten een anti-aanbaklaag, deze laag wordt in de volksmond ook wel Teflon genoemd. DuPont heeft ‘Teflon’ uitgevonden, dit is eigenlijk een merknaam voor PTFE (PolyTetraFluorEthyleen) . Hierover zo meteen meer informatie. In de Teflon-pannen zit een stof, namelijk PFOA, deze stof wordt vanaf 2015 verboden. PFOA is een soort bindmiddel om de PTFE te hechten aan de pan.
Teflon is dus eigenlijk een merknaam voor PTFE. PFTE is in beginsel niet giftig, maar zodra de temperatuur boven de 260 graden komt gaat de kwaliteit achteruit. Teflon heeft een smeltpunt van 327 graden en kun je vergelijken met een soort plastic. Wanneer je aan het bakken bent zal de temperatuur van de pan gauw oplopen naar 300 graden, het zal dus gauw gebeuren dat de pan te heet wordt waardoor schadelijke gassen vrijkomen.
Een andere stof die voorkomt in Teflon is de PFOA (perfluoroctaanzuur). Sporen van deze stof kunnen in het eten terecht komen. Dit kan gebeuren doordat veel mensen ijzeren keukengereedschap werken waardoor stukjes Teflon los laten. Uit onderzoek blijkt dat een groot gedeelte (meer dan 90%) van de Amerikanen al PFOA in het bloed heeft. PFOA is getest op proefdieren en deze stof blijkt kankerverwekkend te zijn, hoogstwaarschijnlijk dus ook erg gevaarlijk voor mensen. In het menselijk lichaam wordt PTFE (Teflon) afgebroken tot de grondstof PFOA, deze grondstof kan verder niet meer afgebroken worden door ons lichaam en blijft jaren in het bloed en de lever aanwezig. Indien je vaker met Teflon pannen kookt, stapelt het PFOA niveau in je lichaam zich op. De effecten van PFOA op lange termijn zijn nog niet uitgebreid onderzocht bij mensen, maar het zou schade kunnen aanbrengen aan het spijsverteringsstelsel, cholesterol, de lever en schildklier. Aangezien gebleken is dat PFOA bij proefdieren kankerverwekkend is, kan dit ook niet worden uitgesloten bij mensen. Ook bij zwangere vrouwen kan de anti-aanbaklaag extra gevaarlijk zijn, PFOA passeert de placenta en kan worden uitgescheiden in de moedermelk. PFOA brengt dus meerdere risico’s met zich mee en is daarom ook verboden vanaf 2015.
Teflon zit eigenlijk in bijna alle antiaanbakpannen, de bekende merken zijn: Tefal, HEMA pannen, Blokker pannen, een deel van de bekende BK pannen. En let op, Teflon zit niet alleen in pannen, maar ook in bijvoorbeeld taart- en cakevormen, tosti-ijzer, gourmetstel. Let dus goed op dat je deze apparaten en niet oververhit. Zoals eerder genoemd wordt vanaf 2015 PFOA verboden, maar de PTFE wordt niet verboden dus Teflon pannen blijven een risico voor de gezondheid.
Aan de hand van bovenstaande informatie kan wel geconcludeerd worden dat Teflon-pannen de deur uit moeten. Teflon zelf is niet giftig, maar de stof PFOA kan bij oververhitting gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Ook de Rijdende Rechter heeft een casus behandeld waarin huisdieren zijn gestikt door de giftige dampen van Teflon pannen.
Er zijn meerdere alternatieven voor de anti-aanbakpan, zoals de rvs pan, de emaillen pan, gietijzeren pan of de keramische pan. Kitchen&More heeft zowel de rvs pan als de keramische pan in het assortiment opgenomen. De keramische pannen kunnen worden verhit tot 450 graden zonder dat de keramische laag loslaat of er giftige dampen vrijkomen. De keramische laag is ook erg glad, waardoor koken met olie of boter niet nodig is en ze erg gemakkelijk zijn schoon te maken. Ook bij keramische pannen is het aan te raden om geen metalen spatels te gebruiken aangezien dit de keramische laag beschadigd en ze met de hand af te wassen. Zoals gezegd is Teflon te vinden in meer (klein) keukenapparatuur. Maar ook hier zijn gezondere alternatieven voor te vinden; een leuke inspiratiebron is bijvoorbeeld de webshop Borden & Zo.
